سفارش تبلیغ
صبا ویژن

اتـــاق زیست

صفحه خانگی پارسی یار درباره

جانورشناسی بی مهرگان (21)

رده ی حشرات          Class Insecta                                              

مشخصات عمومی :
·  بدن حشرات تقارن دوطرفه دارد و از سه قسمت سر ، سینه و شکم تشکیل شده
است .
·  از سه لایه ی رویشی اکتودرم ، مزودرم  و آندودرم تشکیل یافته اند .
·  پوششی از کیتین و کوتیکول به عنوان اسکلت خارجی دارند .
·  اندامهای حرکتی آنها به صورت مفصلی است .
·  بدن بندبند دارند ولی تعداد بندها محدود است .
·  بالدار یا بی بالند . در حشرات بالدار معمولا دو جفت بال و بعضا یک جفت بال
دیده می شود .
·  سر کپسولی اسکروتینی و چشمهای مرکب ، ساده یا هر دو نوع به همراه شاخک
ها و اجزای دهانی دارند .
· اجزای دهانی برحسب شرایط زیستی و نوع تغذیه در حشرات گوناگون متغیر
است .
·  حفره ی عمومی از نوع حقیقی و آن هم به صورت حفره ی خونی است .
·  دستگاه گردش خون از نوع باز با قلب لوله ای شکل و حفره های قلبی است .
تعداد حفره های قلبی در حشرات گوناگون متغیر است .
·  دستگاه وازنشی آنها فاقد نفریدی ولی دارای غدد سبز و لوله های مالپیگی است .
· دستگاه تنفس در آنها تشکیل یافته از نای و یا آبششهاست .
· دستگاه عصبی شامل مغز ، حلقه ی عصبی ، گانگلیون زیر حلقی ، طناب عصبی
شکمی و عقده های عصبی است .
· اندام های جنسی نر و ماده از هم جدا هستند .
·  لقاح درونی است .
·  مراحل رشد به صورت مستقیم و یا غیر مستقیم صورت می گیرد .

طبقه بندی حشرات :
رده ی حشرات را امروزه به 29 ، 31 و یا 33 راسته تقسیم کرده که در تمامی این
نظریات حشرات به دو زیر رده ی حشرات بی بال (Apterygotous) و حشرات
بالدار (Pteryota) تقسیم می شوند .

 
·        کتاب جانورشناسی بی مهرگان ، تألیف دکتر شاهرخ پاشایی راد (1384)

 
                                          
«پایان»


جانورشناسی بی مهرگان (20)

شاخه ی بندپایان       Phylum Arthropoda                                   

واژه ی بندپایان (Arthropoda) از دو کلمه ی یونانی Poda به معنی پاها و
arthros به معنی بندبند ساخته شده است . از مشخصات عمومی بندپایان می توان
به موارد زیر اشاره کرد :
تقارن دوطرفه ، اسکلت کیتینی ، بدن سه قسمتی شامل سر ، سینه و شکم (بعضا
ناحیه ی سر و سینه به صورت واحد به نام سرسینه (Cephalothorax) ، حفره
ی عمومی حقیقی از نوع هموسیل (مملو از خون) ، دستگاه گوارش کامل ، دستگاه
تنفس شامل نای ، ششهای کتابی و آبششها بر حسب نوع گونه ، دستگاه گردش
خون شامل قلب لوله ای ، سرخرگها و سینوسها ، دستگاه دفعی وازنشی شامل غدد
سبز و لوله های مالپیگی ، دستگاه عصبی شامل مغز ، حلقه ی عصبی و طناب
عصبی شکمی به همراه گانگلیون ها یا گره های عصبی ، اندام های حسی شامل
چشم های ساده ، مرکب و گیرنده های فیزیکی و شیمیایی ، اندام های جنسی جدا و
جفت به همراه مجاری جنسی ، لقاح درونی ، معمولا تخم گذار(Oviparous) و
یا تخم گذار زنده زا (Ovoviviparous) ، مراحل رشد مستقیم یا غیر مستقیم .

رده بندی :
شاخه ی بندپایان را امروزه به چهار زیر شاخه به نام های :
1-    تریلوبیت ها (Trilobita)
2-    گیره داران (Chelicerata) – مانند عقرب
3-    سخت پوستان (Crustacea) – مانند میگو
4-    تک انشعابی ها (Uniramia) – مانند حشرات
تقسیم کرده اند که هر زیر شاخه در برگیرنده ی چندین رده و راسته می باشد .

 
·        کتاب جانورشناسی بی مهرگان ، تألیف دکتر شاهرخ پاشایی راد (1384)


                           
«مطلب بعدی : رده ی حشرات»


جانورشناسی بی مهرگان (19)

شاخه ی نرم تنان  Phylum Mollusca                                           

با حدود 100000 گونه ی زنده شناخته شده و حدود 35000 گونه ی فسیلی پس از
 بندپایان دارای بیشترین گونه اند .

مشخصات عمومی :
تقارن دوطرفه دارند یا بدون تقارن اند ، بدن نرم بدون زایده ، ناحیه ی سر اغلب
نامشخص ، دارای چین خوردگی پشتی جانبی است ، دیواره ی بدن پوششی به
جبه (Mantle) یا پالیوم (Pallium) را تشکیل داده و در برگیرنده ی فضایی به
نام فضای جبه (Mantle Cavity) است . جبه ترشح کننده ی صدف است . پای
ماهیچه ای و پهن جهت خزیدن ، شنا و یا نقب زدن دارند . حفره ی عمومی از
نوع حقیقی منتها از نوع پروتوستوم و لوله گوارش U شکل به همراه اندام آرواره
ای به نام رادولا (Radula) یا سوهانک است . دستگاه تنفسی از طریق آبششها و
یا ششها ، دستگاه گردش خون از نوع متانفریدی ، دستگاه عصبی با چهار جفت
گانگلیون به نامهای ، سری (Cerebal) ، پایی (Pedal) ، احشایی (Visceral)
و جانبی (Pleural) به همراه حلقه ی عصبی دور مری و رابط های طولی و
عرضی است . جنس نر و ماده جدا ، بعضا هرمافرودیت ، تخم گذار ، و شکافتگی
تخم مارپیچی است ، مراحل رشد از طریق لارو ولیگر (Veliger) ، تروکوفور
(Trochophore) و یا لارو گلوکیدیوم (Glochidium) صورت می گیرد .

رده بندی شاخه ی نرم تنان :
1-    رده ی کیتودرمومورفا (Chaetodermomorpha)
2-    رده ی نئومینومورفا (Neomeniomorpha یا Solenogaster)
3-    رده ی تک صدفان (Monoplacophora)
4-    رده ی بسیار صدفان (Polyplacophora)
5-    رده ی ناوپایان (Scaphopoda)
6-    رده ی شکم پایان (Gastropoda)
7-    رده ی دو کفه ای ها (Pelecypoda یا Bivalvia)
8-    رده ی سرپایان (Cephalopoda)

·        کتاب جانورشناسی بی مهرگان ، تألیف دکتر شاهرخ پاشایی راد (1384)

 
                       
«مطلب بعدی : شاخه ی بندپایان»


جانورشناسی بی مهرگان (18)

شاخه ی کرم های حلقوی   Phylum Annelida                                

وا‍ژه ی آنلید از واژه ی آنولوس (Annulus) به معنای یک حلقه ی کوچک گرفته
شده است . ویژگی های این شاخه از کرم ها عبارتند از : دارا بودن تقارن دوطرفه
، سه برگه (لایه) رویشی ، حفره ی عمومی از نوع شیزوسل و کاملا رشد یافته
(به جز نمونه ی زالو) ، بدن بند بند ، دستگاه گردش خون بسته با هموگلوبین محلول
در پلاسما (برای نخستین بار) ، تنفس پوستی ، تعدادی هرمافرودیت ،لقاح خارجی
و مراحل رشد مستقیم یعنی بدون مرحله لاروی.

طبقه بندی کرم های حلقوی :
این شاخه برحسب تعداد موهای زبر در نیمه ی هر بند به دو رده تقسیم می گردد :
1-    کم تاران (Oligocheata) – مانند کرم خاکی
2-  پرتاران (Polycheata) – مانند نرئیس

کم تاران :
این رده شامل کرم های حلقوی است که در هر حلقه چندین تار دارند ( در لاتین
Oligos = چند یا کم + chaete = تار) . از کرم های خاکی بزرگ لومبریکوس
ترستریس (Lumbricus terrestris) یک کرم کم تار نمونه ای است که ممکن
است به درازای 30 سانتی متر و به قطر 9 میلی متر رشد کند .

پرتاران :
پرتاران حلقویانی هستند که در طول سواحل فراوانند . این کرم ها در نتیجه ی
داشتن خصوصیات زیر با کم تاران اختلاف دارند .
1-    یک سر متمایز با ضمایم حسی دارند .
2-    هر حلقه ی بدنی آنها ، با خارهای فراوان ، به یک جفت پا نمای جانبی یا
پاراپدی Lateral parapod(ia) مربوط است .
3-    جنس های نرو ماده شان معمولا از هم مجزا و فاقد غده های تناسلی دائمی می باشند.
4-    مرحله ی لاروی چرخ دار و شنا کننده ی آزاد در آنها وجود دارد . نرئیس
(Nereis) یا کرم صدفی (Clamworm یا Neanthes virens) یک پرتار
نمونه است که نزدیک خط جزر آب زندگی می کند .

منابع :
·       کتاب جانورشناسی عمومی ، جلد 2، تألیف دکتر طلعت حبیبی (1384)
·        کتاب جانورشناسی بی مهرگان ، تألیف دکتر شاهرخ پاشایی راد (1384)


                         «مطلب بعدی : شاخه ی نرم تنان»


جانورشناسی بی مهرگان (17)

شاخه ی کرم های لوله ای Phylum Nematoda                               

مشخصات عمومی :
15000 گونه شناخته شده ، تقارن دوطرفه ، کرمی شکل ، کوتیکول با ساختمانی
پیچیده ، مجاری نفریدی و تعداد زیادی سلول به نام سلول های رینت (renette)
دارند . فاقد دستگاه گردش خون اند . دستگاه عصبی شامل طناب های عصبی
پشتی و شکمی میانی است که در رابطه ی مستقیم با ماهیچه ها قرار دارند . بیشتر
حفره ی بدن را اندام های جنسی نر یا ماده اشغال کرده اند که به صورت کشیده و
بلند و پیچ خورده دیده می شود . شکافتگی تخم نه شعاعی و نه مارپیچی بلکه سلول
ها به صورت T آرایش یافته اند . رشد مستقیم ولی در شکل های انگلی ممکن است
از طریق لاروی صورت بگیرد .

 معروفترین نماتودها :
1-    آسکاریس (Ascaris) که انگل درونی مهره داران از جمله انسان است .
2-    کرم قلاب دار(Ancylostoma) که در دستگاه گوارش انسان به سر می برد .
3-    تریشین (Trichinella) که انگل درونی انسان ، خوک ، موش و دیگر مهره
داران است .
4-    کرمک (Enterobius) که انگل روده ی کور ، آپاندیس و روده ی کوچک
انسان به ویژه بچه ها و زنها و معروف به کرم سوزنی (Pin worm) یا رشته
ای (Thread worm) است .
5-    نماتود خون (انگل پافیلی – Wuchereria) که دارای دو میزبان ، انسان
(میزبان اولیه) و دیگری کولکس (Culex) (میزبان ثانویه) است .  

·        کتاب جانورشناسی بی مهرگان ، تألیف دکتر شاهرخ پاشایی راد (1384)

 
                   
«مطلب بعدی : شاخه ی کرم های حلقوی»